Nietrzymanie moczu u mężczyzn – przyczyny, objawy i leczenie

Nietrzymanie moczu to problem, z którym zmaga się wielu mężczyzn. Charakteryzuje się on utratą kontroli nad pęcherzem, co może prowadzić do niekontrolowanego wycieku moczu. Zdarza się, że do wycieku dochodzi w trakcie kaszlu czy kichania. W innych przypadkach nagła i silna potrzeba skorzystania z toalety może zaskoczyć na tyle, że nie zdążymy dotrzeć do niej na czas.

Mimo że ryzyko wystąpienia tego problemu wzrasta wraz z wiekiem, nietrzymanie moczu nie jest nieuniknionym skutkiem starzenia się organizmu. W przypadku, gdy nietrzymanie moczu zaczyna wpływać na codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z lekarzem. Można znacznie złagodzić objawy poprzez zmiany w stylu życia, diecie lub dzięki odpowiedniej opiece medycznej.

Rodzaje nietrzymania moczu

Wycieki moczu to problem, który może dotykać wiele osób. Niektóre z nich doświadczają sporadycznych, niewielkich wycieków, podczas gdy inne tracą niewielkie lub umiarkowane ilości moczu częściej.

Rodzaje nietrzymania moczu obejmują:

• nietrzymanie wysiłkowe – dochodzi do wycieku moczu, gdy na pęcherz wywierany jest nacisk, na przykład podczas kaszlu, kichania, śmiechu, ćwiczeń fizycznych lub podnoszenia ciężkich przedmiotów,
• nietrzymanie naglące – pojawia się nagła, silna potrzeba oddania moczu, po której następuje niekontrolowane wyciekanie moczu, może występować konieczność częstego oddawania moczu, w tym również w nocy, przyczyną może być lekka infekcja lub poważniejsze schorzenie, takie jak zaburzenia neurologiczne czy cukrzyca,
• nietrzymanie przelewowe – występuje częste lub ciągłe kapanie moczu spowodowane niecałkowitym opróżnianiem pęcherza,
• nietrzymanie czynnościowe – fizyczne lub psychiczne upośledzenie uniemożliwia dotarcie do toalety w odpowiednim czasie, na przykład ciężka postać artretyzmu może uniemożliwić szybkie rozpięcie spodni,
• nietrzymanie mieszane – występuje więcej, niż jeden typ nietrzymania moczu, najczęściej jest to połączenie nietrzymania wysiłkowego i naglącego.

Przyczyny nietrzymania moczu u mężczyzn

Nietrzymanie moczu u panów może wynikać z wielu przyczyn, w tym z problemów zdrowotnych i powikłań pooperacyjnych. Przyczyny nietrzymania moczu najczęściej obejmują:

• powiększenie prostaty – gruczoł krokowy rośnie, co jest znane jako łagodny rozrost, może to skutkować problemami z trzymaniem moczu,
• schorzenia neurologiczne – różne choroby, jak stwardnienie rozsiane, Parkinson, udar, nowotwór mózgu czy urazy kręgosłupa, mogą zakłócić sygnały nerwowe, które kontrolują pęcherz,
• problemy z układem moczowo–płciowym – infekcje, nowotwory, kamienie nerkowe czy wady budowy mogą być przyczyną nietrzymania moczu,
• operacje – zabiegi na prostatę mogą uszkodzić mięśnie odpowiedzialne za zamykanie pęcherza, co prowadzi do wycieku moczu,
• inne przyczyny – nadwaga, chroniczny kaszel, infekcje dróg moczowych, zaparcia, picie alkoholu czy niektóre leki również mogą wpływać na nietrzymanie moczu.

Należy pamiętać, że nietrzymanie moczu to problem, z którym można sobie poradzić. Dlatego warto porozmawiać z doktorem, żeby ustalić przyczynę i dobrać odpowiednie leczenie.

Wpływ wieku na nietrzymanie moczu u mężczyzn

Z wiekiem moczowody nie ulegają znaczącym zmianom, jednak pęcherz moczowy i cewka moczowa doświadczają pewnych przekształceń. Maksymalna objętość moczu, którą pęcherz może pomieścić, maleje, a zdolność do opóźnienia oddania moczu po pierwszym odczuciu potrzeby również spada. Przepływ moczu z pęcherza do cewki moczowej staje się wolniejszy.

W ciągu życia mięśnie ściany pęcherza wykonują sporadyczne skurcze, które nie zawsze są związane z potrzebą oddania moczu. U młodszych osób większość tych skurczów jest blokowana przez kontrolę rdzenia kręgowego i mózgu, ale z wiekiem liczba nieblokowanych skurczów wzrasta, co może prowadzić do nietrzymania moczu. Ilość moczu pozostającego w pęcherzu po oddaniu moczu (mocz resztkowy) wzrasta, co zwiększa częstotliwość oddawania moczu i ryzyko infekcji dróg moczowych.

U mężczyzn z wiekiem dochodzi do powiększenia się gruczołu krokowego, co może stopniowo blokować przepływ moczu, prowadząc do zatrzymania moczu, a w konsekwencji nawet do uszkodzenia nerek.

Typowe objawy nietrzymania moczu

Objawy nietrzymania moczu obejmują:

• niekontrolowane wyciekanie moczu z pęcherza,
• różne symptomy w zależności od rodzaju nietrzymania moczu.

Wśród objawów, które mogą występować u obu płci, znajduje się potrzeba częstego korzystania z toalety oraz nagłe, silne parcie na pęcherz. Niektóre osoby mogą doświadczać wycieku moczu w trakcie kaszlu czy wysiłku fizycznego, a także po zakończeniu oddawania moczu. 

U mężczyzn specyficznym sygnałem może być oddawanie moczu w małych ilościach lub konieczność częstych wizyt w toalecie, nawet gdy pęcherz nie jest pełny.

Nie należy lekceważyć nawet drobnych incydentów, takich jak nieznaczne popuszczanie moczu podczas kaszlu czy kichania, gdyż mogą one sygnalizować początek problemów z nietrzymaniem moczu. Obserwacja wszystkich niepokojących objawów i konsultacja z lekarzem są istotne dla wczesnego wykrycia i leczenia tej dolegliwości. Nietrzymanie moczu może być sygnałem różnych chorób, nie tylko tych związanych bezpośrednio z układem moczowym.

Diagnostyka nietrzymania moczu

W celu zdiagnozowania problemów z nietrzymaniem moczu stosuje się szereg badań. Wśród nich znajduje się analiza moczu, która pozwala ocenić jego skład, oraz badanie kultury moczu, mające na celu wykrycie ewentualnych infekcji. Test stresu pęcherza moczowego, elektromiografia, cystoskopia oraz badania urodynamiczne również są wykorzystywane do oceny funkcjonowania układu moczowego. Lekarze często przeprowadzają szczegółowy wywiad medyczny i badanie fizykalne, które u kobiet obejmuje ocenę miednicy, a u mężczyzn prostaty. Do diagnostyki wykorzystuje się także metody obrazowe, takie jak rentgen czy ultrasonografia.

W przypadkach, gdy przyczyny problemów z nietrzymaniem moczu nie są jednoznaczne, pacjenci są kierowani do specjalistów – urologów lub uroginekologów. W dalszej diagnostyce brane są pod uwagę tzw. czerwone flagi, które mogą sygnalizować potrzebę bardziej szczegółowych badań. Nie jest jednak zalecane rutynowe przeprowadzanie badań urodynamicznych, chyba że występują konkretne wskazania, takie jak nietrzymanie moczu połączone z powtarzającymi się infekcjami dróg moczowych, nowe objawy neurologiczne, znaczące powiększenie gruczołu krokowego lub nietrzymanie moczu w połączeniu z przepukliną narządów miednicy.

Leczenie nietrzymania moczu

W zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania nietrzymania moczu podejście terapeutyczne może się różnić. Początkowo zaleca się metody nieinwazyjne, takie jak modyfikacja diety, ograniczenie pewnych płynów oraz włączenie ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy. Często terapia ta jest wspierana przez odpowiednie leki. W przypadkach, gdy powyższe metody nie przynoszą efektów, rozważa się interwencję chirurgiczną, która dzięki postępowi medycyny jest obecnie mniej inwazyjna.

Jedną z najbardziej efektywnych metod jest wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej, które pozwala pacjentom odzyskać pełną kontrolę nad pęcherzem. To rozwiązanie dedykowane osobom z poważnymi przypadkami nietrzymania moczu.

Inną opcją jest neuromodulacja krzyżowa, skierowana do osób z nadreaktywnym pęcherzem, u których inne formy leczenia okazały się nieskuteczne lub niemożliwe do kontynuowania z powodu skutków ubocznych leków.

Korekcja laserowa jest kolejną techniką, która poprzez fototermiczne obkurczanie ścianek pochwy wzmacnia mięśnie i poprawia kontrolę nad pęcherzem. Większość pacjentek jest zadowolona z efektów, choć niekiedy konieczna jest powtórka zabiegu. Procedury te są mało inwazyjne i pozwalają na szybki powrót do codziennych aktywności. 

Małoinwazyjne leczenie preparatem Bulkamid polega na wstrzyknięciu substancji w ścianę cewki moczowej, co pomaga w mechanizmie zamykania cewki i poprawia kontrolę nad nietrzymaniem moczu. W Szpitalu Medicover zabiegi te przeprowadzają dr n. med. B. Paweł Siekierski oraz lek. med. Katarzyna Matuszny.

Operacyjne leczenie nietrzymania moczu z wykorzystaniem taśm TVT/TOT to metoda polegająca na umieszczeniu specjalnej taśmy pod cewką moczową, co zapewnia jej stabilizację. Z kolei w przypadku nadreaktywności pęcherza stosuje się leczenie preparatami botoksu, które polega na ostrzykiwaniu pęcherza. Zabieg ten, choć małoinwazyjny, wymaga powtórzeń co kilka miesięcy.

Wszystkie te metody charakteryzują się prostotą i minimalną inwazyjnością, co umożliwia szybki powrót do normalnego funkcjonowania. W przypadku problemów z nietrzymaniem moczu warto skonsultować się z lekarzem, aby wspólnie znaleźć najodpowiedniejsze rozwiązanie.

Profilaktyka nietrzymania moczu

Zapobieganie nietrzymaniu moczu może być trudne, ale istnieje wiele działań, które mogą pomóc w zminimalizowaniu ryzyka jego wystąpienia. Istotną rolę odgrywa prowadzenie zdrowego trybu życia, co obejmuje szereg działań. Przede wszystkim ważne jest unikanie nadwagi, co wiąże się z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną. Odpowiednia masa ciała zapobiega osłabieniu mięśni miednicy i zwiększonemu ciśnieniu w jamie brzusznej, co może prowadzić do problemów z nietrzymaniem moczu.

Warto zwrócić uwagę na bogate w błonnik produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Białko najlepiej czerpać z chudego drobiu, ryb, jajek oraz roślin strączkowych. Z kolei zdrowe tłuszcze znajdziemy w olejach roślinnych, awokado czy orzechach. Warto także ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych i produktów o wysokim indeksie glikemicznym.

Prawidłowe nawodnienie organizmu jest niezwykle ważne. Zaleca się picie co najmniej 1,5 litra płynów dziennie, najlepiej wody oraz łagodnych naparów owocowych i ziołowych. Unikanie używek, takich jak papierosy czy alkohol, również przyczynia się do zmniejszenia ryzyka nietrzymania moczu.

Regularne ćwiczenia fizyczne, szczególnie te wzmacniające mięśnie dna miednicy, są niezwykle ważne. Ćwiczenia Kegla mogą znacząco poprawić kontrolę nad pęcherzem. Warto również unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, który może przyczyniać się do problemów z nietrzymaniem moczu.

Profilaktyka nietrzymania moczu opiera się na zdrowym stylu życia, odpowiedniej diecie, unikaniu używek, regularnej aktywności fizycznej oraz dbaniu o higienę intymną. Warto również pamiętać o regularnych wizytach u specjalistów, którzy mogą pomóc we wczesnym wykrywaniu i zapobieganiu problemom z nietrzymaniem moczu.