Kim jest i czym zajmuje się urolog?

Urolog to lekarz, który skupia się na problemach związanych z układem moczowym zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, a także u dzieci. Zajmuje się on diagnozowaniem oraz leczeniem różnego rodzaju schorzeń, w tym wad wrodzonych i nabytych prącia, problemów z jądrami i prostatą, a także dolegliwości nerek i pęcherza moczowego. Urolog dysponuje obszerną wiedzą i umiejętnościami w swojej dziedzinie.

Niemniej jednak wiele osób może odczuwać dyskomfort związany z konsultacją urologiczną, ponieważ tematyka ta dotyka bardzo prywatnych części ciała. Obawy przed rozmową o tak delikatnych kwestiach są zrozumiałe, ale ważne, aby pamiętać o znaczeniu dbania o zdrowie układu moczowego.

Kto to jest urolog? Czym zajmuje się urolog? Od czego jest urolog? Kiedy konieczna jest wizyta u urologa i jak wygląda? Jakie badania przeprowadza urolog? Na wszystkie te pytania odpowiadamy poniżej.

Lekarz urolog – kto to jest?

Urolog koncentruje się na terapii schorzeń układu moczowo-płciowego. Praktyka tego lekarza obejmuje zarówno leczenie chorób nerek, pęcherza, jak i cewki moczowej. W jego obszarze specjalizacji znajduje się również diagnostyka i leczenie dysfunkcji narządów płciowych u mężczyzn. Wachlarz metod leczniczych, jakimi dysponują, jest obszerny – od zaleceń dotyczących modyfikacji trybu życia, przez farmakoterapię, aż po procedury chirurgiczne. Aby umówić się na konsultację urologiczną, wymagane jest skierowanie od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Specjaliści urolodzy zajmują się również patologiami związanymi z narządami płciowymi mężczyzn oraz nadnerczami, usytuowanymi na górze nerek. Układy rozrodcze obu płci są ściśle powiązane z układem moczowym, co sprawia, że urolodzy leczą choroby moczowe zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, a także specyficzne dla mężczyzn schorzenia układu rozrodczego. W niektórych sytuacjach urolodzy przeprowadzają zabiegi chirurgiczne, na przykład w celu usunięcia nowotworu lub udrożnienia dróg moczowych. Pracują oni w różnorodnych placówkach medycznych, w tym w szpitalach, prywatnych przychodniach oraz ośrodkach specjalistycznych.

Urolodzy są również odpowiedzialni za leczenie chorób dotykających męski układ rozrodczy, który składa się z penisa – organu służącego do wydalania moczu i przekazywania spermy, prostaty – gruczołu znajdującego się pod pęcherzem moczowym, produkującego płyn nasenny, oraz jąder – organów odpowiedzialnych za produkcję testosteronu i plemników.

Co leczy i czym zajmuje się urolog?

Trudno o szybkie wyjaśnienie, czym zajmuje się urolog, ponieważ bada on i leczy wiele skomplikowanych dolegliwości zdrowotnych. specjalista w dziedzinie urologii odpowiada za rozpoznawanie i terapię schorzeń dotyczących układu moczowo-płciowego zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. W szczególności koncentruje się na problemach związanych z męskimi organami rozrodczymi, jednak jego kompetencje obejmują również leczenie nerek i innych elementów układu moczowego niezależnie od płci pacjenta. W przypadku dzieci urolog pediatryczny zajmuje się podobnymi przypadłościami, dostosowując metody leczenia do młodszych pacjentów. Urologia jako dziedzina chirurgiczna skupia się na patologiach układu, który ma kluczowe znaczenie dla eliminacji nadmiaru wody i innych zbędnych substancji z organizmu poprzez proces tworzenia i wydalania moczu.

Urolog zajmuje się leczeniem schorzeń układu moczowo-płciowego, w tym:

• gromadzeniem się płynu w osłonkach jądra, znanym jako wodniak jądra, który wymaga interwencji chirurgicznej;
• zwężeniem napletka, czyli stulejka, leczone poprzez nacięcie lub usunięcie napletka;
• wnętrostwem u dzieci, czyli sytuacją, gdy jądra nie zstąpiły do moszny;
• załupkiem, wadą napletka podobną do stulejki, która również wymaga leczenia operacyjnego.

Specjalista ten zajmuje się również:

• przerostem prostaty, który może wpływać na funkcje seksualne;
• zaburzeniami erekcji i impotencją, często związanymi z chorobami prostaty;
• żylakami powrózka nasiennego, które mogą być przyczyną niepłodności.

Urolog leczy także choroby układu moczowego u obu płci i dzieci, w tym:

• kamieniami w nerkach lub pęcherzu, które mogą powodować kolki nerkowe;
• krwiomoczem, czyli obecnością krwi w moczu;
• zaleganiem moczu w pęcherzu;
• nietrzymaniem moczu;
• torbielami nerek;
• infekcjami i stanami zapalnymi dróg moczowych.

Urolog bierze również udział w leczeniu nowotworów jąder, prostaty, nerek i pęcherza moczowego, współpracując w tym zakresie z onkologiem.

Kiedy konieczna jest wizyta u urologa?

W przypadku podejrzeń o infekcję układu moczowego zalecany jest szybki kontakt z lekarzem urologiem. Specjalista ten zajmuje się nie tylko leczeniem chorób wywołanych przez wirusy, bakterie czy grzyby, ale również pomaga w przypadku nietrzymania moczu, bólu podczas erekcji czy problemów z osiągnięciem wzwodu. Warto również udać się do urologa, jeśli występuje przerost gruczołu krokowego, który odgrywa istotną rolę w męskim układzie moczowo-płciowym.

Objawy, które mogą wskazywać na konieczność wizyty u urologa, obejmują:

• zaburzenia mikcji;
• niepełne opróżnianie pęcherza;
• ból, obrzęk lub zaczerwienienie jąder;
• obecność krwi w moczu;
• kurczowe bóle mięśni gładkich dróg moczowych;
• mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu.

Regularne wizyty u urologa są nieocenione w zapobieganiu poważnym chorobom, takim jak rak jąder czy nowotwór pęcherza moczowego. Mężczyźni w wieku 40-50 lat powinni szczególnie dbać o profilaktyczne badania, gdyż w tym okresie zwiększa się ryzyko nowotworu prostaty. Zaleca się odwiedzanie urologa co najmniej raz do roku. Mężczyźni po 40. roku życia powinni corocznie wykonywać badanie stężenia PSA, które pomaga w diagnozowaniu ryzyka raka prostaty. Badanie to polega na analizie próbki krwi. Ponadto zalecane jest badanie per rectum, które pozwala lekarzowi ocenić stan prostaty poprzez dotyk i jest całkowicie bezbolesne. 

Mimo że urologia dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet, to częściej mężczyźni korzystają z tej specjalizacji. Kobiety powinny zwrócić uwagę na niepokojące objawy związane z układem moczowym, natomiast mężczyźni powinni regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym. Wizyta u urologa często budzi lęk i wstyd, ale nie należy tego bagatelizować, ponieważ zdrowie sfery intymnej jest niezwykle ważne.

Choroby urologiczne mogą mieć podłoże genetyczne, dlatego osoby z obciążeniem rodzinnym powinny regularnie poddawać się badaniom. Do urologa należy się zgłosić, jeśli występują objawy takie jak częstomocz, parcie na pęcherz, trudności z utrzymaniem moczu, ból w okolicach krocza, ból podczas wytrysku, uszkodzenia mechaniczne narządów płciowych, problemy skórne, obecność krwi lub ropy w spermie czy moczu, a także problemy z erekcją czy zakażenie układu moczowego.

Wczesne wykrycie chorób urologicznych zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego nie warto odkładać wizyty u urologa i należy regularnie poddawać się badaniom po przekroczeniu 40. roku życia.

Jak wygląda wizyta u urologa?

Przygotowując się do konsultacji urologicznej, pacjent powinien zebrać aktualną listę stosowanych medykamentów oraz wyniki ostatnich badań krwi i moczu. W sytuacji, gdy pacjent zgłasza określone symptomy, zaleca się wykonanie badań w trakcie ich występowania, aby ułatwić diagnostykę. 

Podczas wizyty, lekarz przeprowadza dokładny wywiad medyczny, dostosowany do indywidualnych objawów pacjenta. Pytania mogą dotyczyć między innymi częstości oddawania moczu, jego objętości, barwy oraz innych problemów związanych z mikcją. W przypadku trudności z oddawaniem moczu pacjentom zaleca się prowadzenie dziennika mikcji przed wizytą. W dzienniku tym należy odnotowywać ilość spożywanych płynów, objętość wydalanego moczu, epizody nietrzymania, a także inne obserwacje, takie jak barwa czy zapach moczu. Takie informacje mogą znacząco przyspieszyć proces diagnostyczny.

Typowe badania wykonywane przez urologa

W zakresie diagnostyki urologicznej można wyróżnić:

• ultrasonografię,
• ocenę prostaty przez odbytnicę,
• badanie palpacyjne narządów,
• inspekcję zewnętrznych narządów płciowych,
• testy urodynamiczne sprawdzające funkcjonowanie dolnych dróg moczowych,
• urografię z użyciem środka kontrastowego do oceny pracy nerek,
• cystoskopię, czyli badanie pęcherza moczowego za pomocą specjalnego instrumentu.

Niektóre z tych badań można przeprowadzić podczas rutynowej wizyty u urologa.

W dziedzinie urologii jakość życia pacjentów oraz ich dolegliwości są niezwykle istotne. W celu ich oceny wykorzystuje się różnorodne narzędzia, w tym kwestionariusze. Najczęściej stosowane to skala IPSS, która pozwala ocenić nasilenie problemów z dolnymi drogami moczowymi u mężczyzn z łagodnym rozrostem prostaty, oraz dzienniczek mikcji, w którym przez trzy dni zapisuje się informacje o ilości spożywanych i wydalanych płynów oraz ewentualnych przypadkach nietrzymania moczu.

Badanie fizykalne w urologii obejmuje kilka elementów. Przeprowadza się badanie objawu Goldfama, które polega na sprawdzeniu bólu w okolicy lędźwiowej poprzez wstrząsanie. Ponadto dokonuje się inspekcji zewnętrznych narządów płciowych, badania jąder oraz badania przezodbytniczego, które umożliwia ocenę prostaty. To ostatnie zalecane jest wszystkim mężczyznom po 50. roku życia.

W zakresie badań obrazowych stosuje się zdjęcia przeglądowe jamy brzusznej, które pozwalają na wykrycie kamieni, oraz ultrasonografię dróg moczowych. Ultrasonografia jest kluczowym badaniem przesiewowym, które umożliwia wstępną diagnostykę różnych patologii, w tym kamicy nerkowej czy nieprawidłowości w obrębie nerek i pęcherza. Przed przystąpieniem do badania zaleca się unikanie posiłków i napojów gazowanych oraz wypicie około litra wody niegazowanej. Innym badaniem jest urografia, która po podaniu środka kontrastowego pozwala na szczegółową ocenę dróg moczowych. Wymaga ona jednak pewnych środków ostrożności, takich jak unikanie jedzenia przed badaniem czy informowanie lekarza o chorobach tarczycy i alergiach.

Wśród badań inwazyjnych znajduje się USG przezodbytnicze prostaty, które polega na wprowadzeniu sondy do odbytu w celu oceny prostaty. Przed badaniem konieczne jest przygotowanie pacjenta, w tym wykonanie lewatywy i odstawienie leków rozrzedzających krew. Stosuje się też leki odkażające mocz w celu zapobiegania infekcjom. Badanie urodynamiczne to inna metoda oceny funkcji dolnych dróg moczowych, podczas której do pęcherza wprowadza się cewniki. Cystoskopia umożliwia natomiast bezpośrednią obserwację cewki moczowej i pęcherza.

Badania laboratoryjne to również ważny element diagnostyki urologicznej. Badanie ogólne moczu oraz test paskowy to proste metody pozwalające na wykrycie infekcji. W razie potrzeby wykonuje się posiew moczu, który identyfikuje drobnoustroje i pozwala na dobór odpowiedniego antybiotyku. Przygotowanie do pobrania moczu obejmuje dokładne umycie odpowiednich miejsc antyseptykiem. Mocz należy przechowywać w lodówce do czasu wykonania posiewu. Oznaczenie poziomu specyficznego antygenu sterczowego (PSA) oraz testosteronu to z kolei badania, które mogą wskazywać na różne schorzenia, w tym niedobór testosteronu czy problemy z prostatą. Wartość PSA powinna być interpretowana z uwzględnieniem wieku pacjenta i wielkości prostaty.